درمان جای جوش یکی از دغدغههای رایج در مراقبتهای پوستی است، اما برای دستیابی به نتیجهای پایدار و مؤثر، ابتدا باید علت اصلی بروز جوشها شناسایی و درمان شود. بسیاری از افراد بدون بررسی دقیق و انجام آزمایشهای لازم، به سراغ روشهای درمانی موضعی یا دارویی میروند، در حالی که جوشهای صورت میتوانند نشانهای از مشکلات عمیقتر مانند عدم تعادلهای هورمونی یا عفونتهای پوستی باشند. شناخت دقیق علت آکنه از طریق آزمایشهای خون، هورمونی و میکروبی به پزشک کمک میکند تا ریشه مشکل را هدف قرار داده و از بازگشت مجدد جوشها جلوگیری کند. در این مقاله از کلینیک زیبایی کایاک به بررسی آزمایشهای تشخیصی میپردازیم. همچنین اگر قصد انجام سایر خدمات زیبایی نظیر فیلر صورت ، فیلر لب و کانتورینگ را دارید میتوانید با همکاران ما در این موجموعه در تماس باشید.
چه چیزی باعث آکنه می شود؟
آکنه که با نام علمی «آکنه ولگاریس» نیز شناخته میشود، نوعی اختلال پوستی رایج است که بسته به شدت، شکلهای مختلفی به خود میگیرد. این عارضه زمانی ایجاد میشود که غدد چربی پوست که به ریشه موها (فولیکولها) متصل هستند، معمولاً در دوران بلوغ یا بهدنبال نوسانات هورمونی بیشازحد فعال میشوند. غدد چربی مادهای چرب به نام سبوم تولید میکنند که وظیفهاش حفظ نرمی و رطوبت پوست است. اما وقتی میزان سبوم افزایش پیدا کند، همراه با سلولهای مردهی پوست میتواند منافذ را مسدود کرده و راه خروج را ببندد.
در نتیجهی این انسداد، مواد درون فولیکول تجمع مییابند و در صورتی که منافذ بسته بمانند، آکنههای سرسفید ایجاد میشوند و اگر منافذ باز باشند، اکسید شده و به صورت جوشهای سرسیاه دیده میشوند. گاهی اوقات تجمع چربی و سلولهای مرده باعث تورم فولیکول میشود و اگر دیوارهی آن دچار پارگی شود، التهاب و عفونت به بافتهای اطراف گسترش مییابد. در موارد شدیدتر این التهاب به شکل کیستهای دردناک ظاهر میشود. برخلاف جوشهای چرکی که اغلب قرمز، ملتهب و حاوی چرک هستند، سرسفیدها معمولاً بدون درد و به شکل برجستگیهای کوچک روی پوست دیده میشوند. این ضایعات میتوانند در نواحی مختلفی مانند صورت، پشت، گردن و شانهها پدیدار شوند.
آزمایش های هورمونی برای جوش صورت چیست؟
آزمایشهای هورمونی برای بررسی جوش صورت معمولاً زمانی انجام میشوند که آکنه به درمانهای معمول پاسخ نمیدهد یا همراه با علائم دیگری مانند قاعدگی نامنظم، رشد موی زائد یا ریزش مو باشد. این آزمایشها به پزشک کمک میکنند تا اختلالات هورمونی مؤثر بر پوست را شناسایی کند، بهویژه در مواردی که آکنه در ناحیه فک، چانه و گردن ظاهر میشود. مهمترین آزمایشهای هورمونی در این زمینه شامل تستوسترون کل و آزاد، دیهیدروتستوسترون (DHT)، DHEA-S، پرولاکتین، LH، FSH، آندروستندیون و هورمونهای تیروئیدی مانند TSH، T3 و T4 هستند. انتخاب نوع آزمایش به تشخیص پزشک و علائم بالینی فرد بستگی دارد.
چرا باید آزمایشات هورمونی را برای جوش های صورت انجام دهیم؟
انجام آزمایشهای هورمونی برای جوشهای صورت زمانی اهمیت پیدا میکند که آکنه به درمانهای معمول پاسخ نمیدهد یا همراه با علائمی مانند قاعدگی نامنظم، رشد موهای زائد، ریزش موی سر یا چرب شدن شدید پوست باشد. این نشانهها میتوانند بیانگر اختلالات هورمونی باشند که در پس زمینهی آکنه نقش دارند. نوسانات سطح هورمونهایی مانند تستوسترون، DHEA-S، پرولاکتین یا هورمونهای تیروئیدی میتوانند فعالیت غدد چربی را افزایش دهند و منجر به بروز یا تشدید آکنه شوند.
با انجام این آزمایشها، پزشک میتواند مشکلاتی نظیر سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)، اختلالات غده تیروئید یا دیگر عدم تعادلهای هورمونی را تشخیص داده و درمان هدفمندتری را برای بیمار انتخاب کند. بدون بررسی علتهای هورمونی، ممکن است درمانها فقط علائم را موقتاً کاهش دهند و مشکل اصلی همچنان پابرجا بماند. در نتیجه، آزمایشهای هورمونی میتوانند نقش مهمی در یافتن علت ریشهای جوشها و ارائه درمان مؤثر و پایدار داشته باشند.
آزمایش آکنه مخصوص میکرو ارگانسیم ها
اگرچه میکروارگانیسمها در شکلگیری آکنه نقش دارند، اما بسیاری از آنها به طور طبیعی بخشی از میکروبیوم پوست هستند و در افراد دارای آکنه و حتی کسانی که هیچگونه ضایعه پوستی ندارند نیز یافت میشوند. یکی از این میکروبهای شناختهشده، باکتری کاتیباکتریوم آکنس (که قبلاً با نام پروپیونیباکتریوم آکنس شناخته میشد) است که به طور طبیعی روی پوست زندگی میکند اما در برخی شرایط میتواند باعث تشدید التهاب و ایجاد آکنه شود.
در برخی موارد که مشکوک به وجود عفونت ثانویه یا عوامل غیرمعمول هستند، متخصص پوست با استفاده از یک سواب (مانند گوشپاککن استریل) از ناحیهی درگیر نمونهبرداری میکند و آن را برای کشت میکروبی و بررسی دقیقتر به آزمایشگاه میفرستد. این بررسیها میتوانند وجود عفونتهای خاصی مانند فولیکولیت باکتریایی ناشی از استافیلوکوک اورئوس، فولیکولیت گرممنفی، فولیکولیت قارچی ناشی از مخمرهایی مانند مالاسزیا، یا عفونتهای قارچی پوستی مثل تینئای صورت ایجادشده توسط گونههایی مانند Microsporum canis یا Trichophyton rubrum را مشخص کنند. این آزمایشها در تشخیص دقیق نوع ضایعه و انتخاب درمان مؤثر بسیار اهمیت دارند.
شرایط انجام آزمایش خون برای جوش صورت
برای انجام آزمایش خون مرتبط با جوش صورت، بهتر است در ابتدای صبح و بهصورت ناشتا (معمولاً ۸ تا ۱۲ ساعت بدون خوردن غذا) به آزمایشگاه مراجعه شود، زیرا برخی از هورمونها مانند تستوسترون یا انسولین در طول روز نوسان دارند و بهترین زمان اندازهگیری آنها صبح زود است. همچنین در زنان، زمان انجام آزمایشهای هورمونی باید با توجه به روزهای خاصی از چرخه قاعدگی انجام شود؛ معمولاً بین روز دوم تا پنجم قاعدگی برای بررسی دقیقتر سطح LH، FSH و استروژن توصیه میشود. پیش از انجام آزمایش، باید از مصرف داروهای هورمونی، مکملها یا کرمهای پوستی خاصی که ممکن است بر نتایج تأثیر بگذارند، با نظر پزشک خودداری شود.
قبل از شروع درمان جوش صورت چه آزمایش هایی لازم است؟
نام آزمایش | هدف/کاربرد |
---|---|
تستوسترون کل و آزاد | بررسی سطح آندروژنها و نقش آنها در تحریک غدد چربی |
DHEA-S (دیهیدرو اپیآندروسترون سولفات) | ارزیابی فعالیت غدد فوق کلیوی و تولید آندروژن |
پرولاکتین | تشخیص اختلالات غده هیپوفیز که ممکن است در چرخه قاعدگی و آکنه مؤثر باشد |
LH و FSH | بررسی عملکرد تخمدانها و احتمال وجود سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) |
آندروستندیون | بررسی پیشسازهای هورمونی مؤثر در تولید آندروژن |
هورمونهای تیروئیدی (TSH، T3، T4) | شناسایی اختلالات تیروئید که میتوانند در بروز جوش و مشکلات پوستی نقش داشته باشند |
انسولین و قند خون ناشتا (FBS) | بررسی مقاومت به انسولین که در برخی افراد مبتلا به آکنه و PCOS دیده میشود |
کورتیزول | بررسی سطح استرس و عملکرد غدد فوق کلیوی در شرایط خاص |
کشت میکروبی (در صورت لزوم) | شناسایی باکتری یا قارچ در ضایعات پوستی غیرمعمول یا مقاوم |
این آزمایشها باید با نظر پزشک و بر اساس علائم بالینی فرد تجویز شوند، نه بهصورت خودسرانه.